Co to jest samookaleczanie?
Jest to celowe działanie, które polega na uszkadzaniu własnego ciała i wynika z agresji kierowanej do samego siebie. Czasem, gdy pojawiają się silne i trudne emocje, niektórzy zadają sobie ból - na przykład tnąc się, drapiąc, gryząc, przypalając lub uderzając. Przejawy samookaleczania często widoczne są na rękach, mogą jednak dotyczyć także innych części ciała, np. nóg, brzucha czy głowy. Przyczyny ranienia własnego ciała wiążą się z chęcią zmniejszenia odczuwanego dyskomfortu psychicznego i emocjonalnego bólu. Staje się ono sposobem na poradzenie sobie z negatywnymi emocjami, choć równocześnie wzbudza ogromne poczucie wstydu. Problem samookaleczeń dotyczy najczęściej nastolatków i młodych osób, może jednak pojawić się także u dorosłych.
Być może wydaje Ci się, że krzywdzenie samego siebie to jedyny sposób, by poradzić sobie z danym problemem, poczuć cokolwiek, odzyskać kontrolę nad sytuacją lub ukarać się za to, co się wydarzyło. Nie jest to prawda!
Dowiedz się, jak sobie pomóc:
- Pamiętaj, że emocje to ludzka rzecz. Nie są złe, nie są powodem do wstydu, a nawet te najbardziej gwałtowne można okazać w bezpieczny i akceptowalny sposób. Płacz pomaga pozbywać się bólu i przynosi ulgę, nie jest oznaką słabości, niezależnie od Twojej płci i tego, co może mówić Twoje otoczenie!
- Jeśli ktoś Cię zdenerwował, masz prawo czuć złość na drugą osobę i powiedzieć jej o tym. Nazwij jej zachowanie i powiedz o swoich uczuciach, np. "Było mi przykro przez to jak się dzisiaj zachowałeś, ponieważ...".
- Gdy czujesz, że wzbierają w Tobie bardzo gwałtowne uczucia, pozbądź się ich krzycząc w poduszkę, uderzając w nią pięściami, bazgrając na kartce papieru, drąc stare gazety, ćwicząc intensywnie (np. bieganie) lub biorąc zimny prysznic.
- Naucz się relaksować. Mocno napinaj wszystkie mięśnie i powoli je rozluźniaj. Wdychaj powietrze nosem i wypuszczaj ustami, tak jak przy zdmuchiwaniu świecy. Wyobrażaj sobie, że jesteś w miejscu, w którym umiesz radzić sobie ze wszystkimi problemami.
- W chwilach, gdy zaczynasz mieć negatywne myśli na swój temat, zgromadź przy sobie rzeczy, które przywołują pozytywne uczucia. Może być to playlista z ulubionymi piosenkami, motywujące obrazki i cytaty, ulubiony pluszak, czekolada, zdjęcia i przedmioty które przypominają Ci o bliskich. Możesz odwrócić uwagę od złych myśli zajmując się swoim hobby albo sprzątaniem pokoju.
- Porozmawiaj z zaufaną osobą. Upewnij się, że jest to ktoś, na kim możesz polegać, np. pomógł Ci w przeszłości lub zawsze znajduje czas, by Cię wysłuchać.
- Nie obwiniaj się, jeśli nie wiesz jak przestać to robić, a pokusa by zadawać sobie rany jest zbyt silna. Samouszkodzenia mogą wynikać z depresji lub nerwicy, a z takimi problemami należy szukać pomocy u odpowiednich specjalistów. Jeśli nie jesteś w stanie przerwać samookaleczania, myślisz o zakończeniu życia lub słyszysz głosy, które nakazują Ci się ranić, należy zwrócić się o pomoc do lekarza psychiatry lub psychoterapeuty. Specjalista nie będzie Cię oceniał i wysłucha Cię. Pomoże określić przyczyny dla których reagujesz w taki sposób oraz zaleci odpowiednie leczenie, które sprawi, że poczujesz się lepiej.
- Jeśli Twoje zdrowie i życie są w niebezpieczeństwie, koniecznie skontaktuj się z policją pod numerem 112 lub 997 i daj znać zaufanym bliskim.
Jak pomóc osobie, która się samookalecza?
- Jeśli widzisz, że ktoś zmaga się z problemem samouszkodzeń - reaguj! Możesz w ten sposób uratować życie drugiego człowieka.
- Pokaż, że można na Ciebie liczyć. Cierpliwość i życzliwa rozmowa o problemach to ważny sposób na okazanie zainteresowania i wsparcia potrzebującej osobie. Wspólnie możecie zastanowić się jak rozwiązać dany problem lub poszukać razem pomocnych informacji.
- Wytłumacz dlaczego warto skonsultować się ze specjalistą, jednak nie wywieraj presji. Decyzję o rozpoczęciu leczenia musi podjąć osoba, której dotyczy problem.
- Pamiętaj, by szanować wszelkie odmowne decyzje drugiej osoby, nawet jeśli czujesz złość. Pomaganie innym ludziom może sprawić, że sam poczujesz przykre emocje, takie jak bezsilność i frustracja. Zadbaj o to, by także samemu mieć wsparcie w zaufanych osobach.